Vaker en vaker zien we speciale ombouw kits op de markt verschijnen die een gewoon armatuur ombouwen tot een noodverlichtingsarmatuur. Is dat verkeerd? Goede vraag. Er is een speciale norm voor noodverlichting, EN 60598-2-22. Deze norm beschrijft de eisen die aan noodverlichting gesteld moeten worden. De kits die gebruikt worden, voldoen alleen de driver norm.

Wat betekend dat. De driver die gebruikt is moet voldoen aan de norm EN 61347-2-13. Bijlage J in die norm beschrijft de specifieke veiligheidseisen waaraan de drivers moeten voldoen indien ze bedoeld zijn voor noodverlichting. Er staan eisen in zoals opschriften, gebruikscondities, EMC eisen, piekspanningen van centrale batterij systemen, EOFx. De EOF is de noodverlichtingsobrengst factor en is de verhouding tussen de spanning of stroom in noodgebruik ten opzichte van normaal gebruik. (voor gecombineerde drivers).

Dit zijn eisen die gesteld moeten worden aan de driver. Als de driver gebruikt wordt met ingebouwde batterijen (self contained) dan gelden nog meer eisen. Dit zijn dan punten zoals laadtijden, ontlaadtijden etc. Ook een controlefunctie moet beschikbaar zijn om de gebruiker te attenderen op bijvoorbeeld de laadstatus van de batterij.

Concluderend kunnen we stellen dat de driver eisen goed zijn vastgelegd echter wanneer een kit wordt gebruikt om een armatuur te modificeren missen we de eisen die armaturen norm extra stellen in geval van noodverlichting. Een noodverlichtingsarmatuur moet namelijk voldoen aan de norm EN 60598-2-22. Deze norm beschrijft de aanvullende eisen waaraan noodverlichting moet voldoen. In deze norm wordt er al vanuit gegaan dat een gekeurde driver wordt gebruikt desalniettemin moet er aan een hele set extra eisen worden voldaan. Pas dan kwalificeert het armatuur zich als noodverlichting.

De extra eisen die gesteld worden in deze norm zijn essentieel voor noodgebruik. Als je kijkt naar een standaard armatuur dan wordt deze gekeurd volgens de EN 60598-2-1/2 (grootste deel) en deze normen dekken de veiligheidseisen voor normale verlichting af maar ze dekken niet de eisen voor noodverlichting.

Om welke aanvullende eisen gaat het hier? Als eerste opschriften die zijn anders. Er moeten meer opschriften worden vermeld zoals de classificatie en details over de batterij vervanging. Dit is natuurlijk makkelijk op te lossen.

De fabrikant moet ook de fotometrische gegevens aanleveren. Dat is eerder een probleem wanneer een kit wordt gebruikt, want dit kun je in basis alleen maar doen door te meten. Verder worden er extra eisen gesteld zoals constructie eisen, een sterkere behuizing dan bij normale armaturen. Er worden eisen gesteld aan de isolatie, specifiek wanneer er batterijen zijn ingebouwd. Ook moet de statusindicatie zichtbaar zijn.

De gebruikte batterijen moeten geschikt zijn voor de interne temperatuur in het armatuur. In sommige gevallen wordt de kit buiten het armatuur geplaatst. In dat geval gelden er extra eisen met betrekking tot het per ongeluk kunnen verbreken van de aansluitingen.

Ook worden de duurproeven anders uitgevoerd (zwaarder). De driver kan hierop natuurlijk wel worden onderzocht maar hoe beoordeel je een armatuur waar later een unit is ingebouwd. De temperaturen die optreden in het armatuur zijn hier natuurlijk de sleutel.

Het hoofdstuk betreffende de brandvastheidseisen voor noodverlichtingsarmaturen is veel zwaarder dan de eisen voor normale armaturen. Zeker de delen van het armatuur waar de batterijen en het laadcircuit zijn ondergebracht.

De norm heeft een volledig hoofdstuk betreffende de fotometrische eigenschappen in noodgebruik. Natuurlijk hetgeen je niet wilt maar wanneer het armatuur juist moet functioneren. Deze informatie is niet beschikbaar voor een armatuur dat is omgebouwd zonder het te meten. Hoe garanderen we dan nog dat na bijvoorbeeld 4 jaar (normale levensduur van de batterijen) nog 1 lux op de vloer valt aan het einde van de opgegeven autonomie?

Armaturen voor noodverlichting worden ook getest bij hoge temperaturen op hun werking. Dit is natuurlijk belangrijk omdat de temperaturen bij brand snel kunnen oplopen en natuurlijk bij het plafond waar de meeste armaturen zijn gemonteerd ook de hoogste temperaturen optreden. Bij deze temperaturen is natuurlijk juist belangrijk dat ze functioneren. Normale armaturen worden natuurlijk niet getest bij deze temperaturen.

Duidelijk moge zijn dat er veel kritische testen niet worden uitgevoerd als een armatuur achteraf wordt omgebouwd naar een noodverlichtingsarmatuur middels een kit. Dit ombouwen is langzaam een veel voorkomende praktijk aan het worden en er zullen ongetwijfeld incidenten komen/zijn waarbij dit tot problemen heeft geleid. De vraag is hoe lang het duurt en wat er moet gebeuren voordat deze praktijk zal veranderen.

Het moet duidelijk zijn dat degene die de ombouw zelfstandig doorvoert ook verantwoordelijk is voor het voldoen aan de normen. Deze moet dan ook de nieuwe CE verklaring opstellen voor dit nieuw gecreëerde armatuur en verklaren dat wordt voldaan aan de juiste norm. Dit gebeurt zeker niet standaard maar zal deze praktijk tot problemen gaan leiden?

Oplossingen? Het beste is om een armatuur te gebruiken dat gemaakt is voor het doel, met andere woorden gebruik noodverlichting wanneer het nodig is. Als het dan absoluut niet anders kan dan met een kit laat dan de originele armatuurfabrikant een nieuwe CE verklaring opstellen waarin hij de verantwoordelijkheid neemt voor dit nieuwe armatuur. Dit geeft op zijn minst enige zekerheid.